Сайн уу гуниг минь

2023-12-21 16:47:00

Юун түрүүнд энэ номын хүүрнэгч Сесиль охины дүрээр амьдарч үзэхэд нэн тааламжтай байснаа хэлье. Сесилийн дүрээр амьдарч байсан гэхээсээ илүү Сесилийн гаргаж байгаа үйлдлээс өөрийгөө олж харж байлаа.

Сесиль шиг байхыг хүссэн ч, Сесиль шиг үзэл бодол, дотоод ертөнцтэй ч түүнийгээ нууж маш их тэвчсээр өөрийгөө алдчихсан юм шиг. Магадгүй манай  аав түүний аав Рэймон шиг тийм нээлттэй хүн биш, бүүр миний өссөн орчин, манай улсын соёл, дэг жаяг тэс өөр болохоор үүндээ баригдсаар ч ирсэн  байх.

Зохиолыг уншсан хүмүүс Сесиль бол ямар охин гэдгийг төвөггүй мэдэх байх. Харин уншаагүй хүмүүст товчхон хэлэхэд тэр бол “Ядаргаатай” охин. Дүрэм журамд дургүй ч хүчээр сурахыг оролддог, бусдад таалагдах гэж заримдаа хичээдэг, бас архи уудаг, тамхи татдаг бусдад хүндлэлгүй ханддаг, хөнгөмсөг. Гэхдээ тэр маш цайлган, алдаа гаргавал түүндээ маш их гэмшдэг тийм охин.

Шашны дэг сургуульд сурдаг өсвөр насны охин яагаад ингэж бичих болов?

Нов ногоон моддоор хүрээлэгдсэн тэнгисийн эрэг дэх тохилог байшинд Сесиль охин очно. Тэнд бүх насаараа зугаа цэнгэл хөнгөмсөг явдлыг эрхэмлэн амьдарсан түүний аав Рэймон болон үзэсгэлэнтэй хөнгөмсөг Эльза мөн залуухан Сериль ээжийн хамт амьдарна. Энд болох бүх зүйл дэндүү амар. Уншигч миний хувьд яг энэ амьдралаар нэг ч гэсэн өдөр амьдрахсан гэж атаархаж байлаа.

Бүх зүйл намуухан, нов ногоон үзэсгэлэнтэй. Халуун төөнөсөн шар нар, салхи сэвэлзүүлсэн цэнхэр тэнгис, үе үе сэрчигнэх номин ногоон модод, халуухан залуухан охид залуус, мөрийтэй тоглоом, зугаа цэнгэл. Амьдралаас авч болох хэсэгхэн жаргал энэ биз дээ.

Энэ бүхэн саяхан сонссон “Эротизм урлагт” гэдэг лекцийг санагдуулж байв. Тэнд 18-р зууны Рокко гэх урлагийн тухай ярьсан. 18-р зууны Францад хүчээ авсан энэ урлагийн гол философи бол ердөө таашаал, тансаглал. Рокко урлагт ямар ч агуу сүр хүч, утга санаа байхгүй. Харин жижигхэн хөнгөмсөг зүйлээс таашаал мэдрэмж авах урлаг. Намуухан салхи үлээсэн ч далайн эрэг дээр эрэгтэй эмэгтэй хоёр хүн аальгүйтэж байгааг ч юм уу зүгээр зугаа цэнгэл таашаал мэдрэмжийн тухай өгүүлсэн байдаг. Ингэснээр бусдад үл тоогдох өчүүхэн хямдхан гэж үнэлэгдэж байсан ч түүнд ихэнх хүмүүс дуртай. Наанаа дургүй мэт боловч цаагуураа бүгд дуртай. Гагцхүү тунг нь тааруулж алийг нь садар самуун, алийг нь урлаг гэж хүлээж авахаас шалтгаална.

Харин Франсуаза Саган (Куаре) бол 1950-аад оны 18 настай охины сэтгэл мэдрэмжээр тэр зугаа цэнгэл, хайр дурлалын асуудал, цаашилбал хөнгөн өшөө авалт эргээд айж гэмших, уучлал, уйтгар гуниг гээд хүний сэтгэлзүйн асуудлыг тийм нээлттэй бичсэн нь тун бахадмаар. Яг л “рокко” урлагийн гол философи шиг  хөнгөмсөг зугаа цэнгэлд хөтлөгдөн амьдардаг Сесиль, Рэймон хоёрын амьдралд Анна хэмээх зохицуулагч орж ирснээр тухайн зохиолын гол зөрчил эхэлдэг.

Мэдээж зөрчил дуусахад гуниг эхэлсэн. Гэвч тэр гунигийн Сесиль өөрөөр бас уншигч би ч өөрөөр дүгнэсэн. Сесилийн хувьд эхлээд зугаа цэнгэл хөнгөмсөг амар амьдралаа алдах нь гуниг байлаа. Харин тэр ухаажихын хэрээр Аннагийн зөв үзэл баримтлал, сайхан сэтгэлийг мэдрэхийн хэрээр буцаагаад хөнгөмсөг тэнэгдүү амьдралаа буцааж авах гэж байгаадаа гуниглаж байсан.

Франсуаза Саган энэхүү зохиолоороо тухайн үеийн нийгэмд эрс шинэчлэл хийж чадаагүй юм гэхэд тухайн үеийн хүмүүсийн сэтгэхүйд маш их өөрчлөлтийг хийсэн гэж бодож байна. Магадгүй одоо ч, тэр тусмаа манай нийгэмд ийм төрлийн сэтгэлзүйн өөрчлөлт хэрэгтэй болов уу?

Бид өдөр тутамдаа хүчирхийлэл, утаа униар, авилга хээл хахуулийн тухай мэдээ сонссоор асуудал бүрийг хүндрүүлдэг, үргэлж бие биенээсээ өө хайж, хардаж сэрдэж амьдарч байна. Ингэж байхдаа жинхэнэ аз жаргал, таашаал гэж юу байдгийг мэдэхгүй, уур бухимдал гуниг гэж юу байдгийг ч мэдрэхгүй өдөр хоногийг өнгөрөөгөөд байх шиг.

Зохиолч Франсуаза Саганы амьдрал ч энэ зохиолыг бичсэний дараагаас яг л энэ зохиол шиг өрнөж. Хөнгөмсөг зугаа цэнгэлээр өдөр хоногийг жаргалтай өнгөрөөж энэ зуураа таашаал мэдрэмжийг ч уйтгар гунигийг ч мэдэрч өнгөрүүлсэн гэж хэлж болмоор. Түүний амьдралд эрэгтэй, эмэгтэй нийлсэн амрагууд цөөнгүй байсан. Гэвч түүний амьдралд өнгө нэмж өөрөөр хэлбэл Анна шиг зугаа цэнгэл хөнгөмсөг амьдралаас авах таашаал мэдрэмжээс ч илүү амьдралын үнэ цэнэ баяр талархлыг мэдрүүлсэн Пеги Роше гэх эмэгтэйтэй тэрээр 20 жилийн турш амьдарсан. Энэ хоёрын амьдарлын талаар Франсуаза Саганы хүү Данис Вистов дурсахдаа “Тэр хоёр эмэгтэйн дунд хайр сэтгэл, энхрийлэл, хүндлэл, ижил төстэй сонирхлууд байсан. Ээжийг хүрээлэгчид мөлжигчид хар тамхины наймаачдыг холдуулдаг цор ганц хүн байсан. Хэдийгээр энэ нь хэт захирангуй мэт санагдавч хэт их зугаа цэнгэл бохир зүйлс ховдог шунахай хүмүүсээс холдуулж амар тайван аз жаргалтай байлгадаг байсан...” хэмээн дурссан байдаг. Харин түүнийг алдсан нь Франсуаза Саганы амьдралын гунигт үе эхэлсэн гэлтэй.

Буцаад зохиол руугаа ороод харвал зугаа цэнгэл таашаал мэдрэмжийг эрхэмлэдэг байсан Сесиль Рэймон хоёрыг чиглүүлж муу бүхнээс холдуулж тэдгээр хөнгөмсөг жаргалаас илүү амьдралын турш аз жаргалтай амар тайван байдлыг бий болгож байсан Анна байхгүй болсон нь нэг гуниг, энэ бүхнийг өөрөө хүсэж өөрөө бий болгосон нь дахин нэг гуниг байгаа биз.

Товчоор бол хөнгөн зугаа цэнгэл таашаал мэдрэмжийг тэр даруйд нь ханатал сайхан мэдрэх хэрэгтэй. Харин шунах хэрэггүй. Шунал ихэдвэл шулам болно гэгчээр хүн хэзээд амар тайван гял цял хөнгөмсөг бүхэнд хязгааргүйгээр татагдан байдаг. Ингэхдээ өөрийгөө, өөрийнхөө үнэ цэнийг, хайртай бүхнээ гээж орхидог болохыг энэ зохиолоор харуулсан болов уу. Мэдээж өөр хүн хоорондын ярвигтай асуудлууд, амьдралын олон үйл явдал, зан араншингийн онцлог, таашаал мэдрэмж, эрэлхийлэл гээд олон зүйлсийг гайхалтай сүлжжээ.

Зөвхөн Аннагийн тухай л авч үзэхэд  маш их зүйлийг ярьж болмоор. Тэр гайхалтай үзэсгэлэнтэй, эрхэмсэг, ухаалгаас гадна сайхан сэтгэлтэй нэгэн. Тэр Рэймоныг угаас хариуцлагагүй хөнгөмсөг гэдгийг мэдсээр байж түүнтэй гэрлэх шийдвэр гарсгасан нь дан ганц хайр сэтгэлийн асуудал байгаагүй нь Аннагийн хамгийн сүүлд  Сесильд хандан “хөөрхий бяцхан охин” гэж хэлж байгаагаас ч харагддаг. Би явахад энэ охины ирээдүй яана аа гэсэн зовнил. Гэвч тэр эмэгтэй хүн. Түүнд бардам сэтгэл гэж бий...

Энэ мэт маш олон зүйлсийг хэлмээр чаддаг бол хэдэн цагаар ч болов яримаар байсан ч ингэж ихийг нуршаад яахав. Харин тэмдэглэлийн төгсгөлд энэ зохиолын  орчуулагч Б.Сувддулам танд үнэхээр талархлаа илэрхийлмээр байна. Ямар тансаг, ямар уран юм бэ? Ямар гоё дэврүүн,  ямар гоё сэтгэл догдлуулам орчуулдаг юм бэ?